Wat gemakshalve Canal du Midi wordt genoemd zijn feitelijk twee kanalen van een Zuidfranse binnenlandse vaarweg.
Zo vormt het Canal du Midi de vaarweg-verbinding tussen de Middellandse Zee en de Atlantische Oceaan. Over de jaagpaden kan men ruim 600 km fietsen van Sète aan de Middellandse Zee naar Bordeaux of de baai van Arcachon. De keuze maakt men bij La Réole, maar beide laatste trajecten voeren grotendeels over oude spoorbanen.
Oude droom
Sinds de oudheid droomde men over een vaarverbinding door Zuid-Frankrijk, als een alternatief voor de gevaarlijke route om Gibraltar, die ook nog eens een omweg van 3000 kilometer was.
Een bevaarbaar kanaal
Om een kanaal vanaf zeeniveau door heuvelend binnenland aan te leggen moet men hoogteverschil overwinnen. Op zich is dit mogelijk met sluizen en een goede watervoorziening. Bij het schutten van boten in de sluizen gaat ook het nodige water mee naar het lager gelegen kanaalvak. Wil het kanaal bevaarbaar zijn dan zal in alle kanaalvakken voldoende water moeten blijven staan, ondanks het schutten. Er dient dus onderweg water aangevuld te worden. Dit geschiedt van uit bronnen en beken met behulp van soms kilometers lange aanvoerkanaaltjes en spaarbekkens hoger in de bergen.
Doorsteek Midi-Pyreneëen
Tussen het Centraal Massief en de Pyreneëen ligt de laagste doorsteek van oost naar west bij Naurouse, 50 kilometer oostelijk van Toulouse, op 200 meter hoogte. Dit is een waterscheiding; gebieden oostelijk hiervan wateren af naar de Middellandse Zee, gebieden westelijk naar de Atlantische Oceaan. Naar de Middellandse Zee stroomt de rivier de Aude, naar de Atlantische Oceaan vanaf Toulouse de Garonne die in de Pyreneëen is ontsprongen.
Oplossingen zoeken
- De Aude staat 's zomers nagenoeg droog en levert daarbuiten te weinig water om een verbindingskanaal te kunnen vullen.
- De Garonne levert wel voldoende water voor een verbindingskanaal, maar komt pas vanaf Toulouse beschikbaar voor het tracé.
- Het verbindingskanaal over de waterscheiding tussen Toulouse en de Aude komt op het hoogste stuk van het kanaal en staat droog zonder wateraanvoer.
Geniaal
Het is de niet-waterbouwkundig geschoolde ontwerper van het kanaal Pierre-Paul Riquet die, dankzij verkregen privé vermogen en doorzettingsvermogen, zijn droom realiseerde van een Canal des Deux Mers. Hierbij was doorslaggevend dat hij grote kennis had vergaard over de waterhuishouding van de Montagne Noire, waardoor hij water uit bronnen, beekjes en waterloopjes benutte voor verzamelbassins en toevoerkanaaltjes naar het kanaal.
Waterbouwkundige werken
Het kanaal telt honderden waterbouwkundige werken, waaronder bruggen, aquaducten, sluizen, bassins en een tunnel. Een aquaduct of pont-canal voert het kanaal over een andere waterloop die er onderdoor stroomt, zonder dat de twee waterlopen elkaar raken. Mooi voorbeeld is het Pont-Canal over de Orb in Béziers. Een ander groot kunstwerk zijn Les-sept-écluses, een sluizentrap met zeven sluizen direct achter elkaar, waardoor meer dan 40 meter hoogte overwonnen wordt. Deze sluizentrap, één kilometer westelijk van Béziers, bestond oorspronkelijk zelfs uit negen sluizen, waarvan er twee overbodig werden toen eerder genoemde Pont-Canal in Béziers werd gebouwd. Daarvóór stroomde het kanaal in de Orb, ná de bouw óver de Orb, wat hoogtewinst opleverde, zodat het kanaal hoger bij de sluizen aankwam en de onderste twee sluizen overbodig werden.
Werelderfgoed UNESCO
In 1996 werd het Canal du MIdi opgenomen in de UNESCO werelderfgoedlijst als erkenning voor een uitzondelijke fenomeen waarvan vele aspecten, zoals bijvoorbeeld de aquaducten (pont-canal), nadien veelvuldig navolging hebben gekregen.
Platanen
Langs het Canal du MIdi waren meer dan 40.000 platanen aangeplant. Mede die platanen bepaalden het uitzonderlijke karakter van het kanaal. Wanneer een schimmelziekte, waartegen nog geen remedie is gevonden, optreedt en zijn verwoestende werk aan het verrichten is, vindt er noodgedwongen een kaalslag plaats door de stervende bomen te kappen. Dat is op dit moment de stand van zaken. Over vele kilometers zijn de oude bomen verdwenen door kap en worden jonge bomen, ook van andere boomsoorten, aangeplant.
Fietsgids
Er is een zeer goede Nederlandstalige gids voor Fietsen langs het Canal du Midi en het Canal de Garonne. Luce Oteman is de auteur.
(ISBN: 978-90-77056-30-1, 7e editie - 2017, ReCreatief Fietsen)
Website en gids bestellen
De website van ReCreatief Fietsen geeft gedetailleerde informatie over deze fietsgids. Zo is er de GPS-track in formaat GPX te downloaden en kan de gids er online besteld worden.
Bestellen gaat ook heel makkelijk via de Fietsvakantiewinkel.
Ons gebruik en onze ervaring
Frankrijk Rond 2018 is de volledige route opgenomen in onze fietszwerftocht in traject ZV18-3 Sète-Biganos.
De ervaring leert dat er sprake is van twee kanalen: Le Canal du Midi en Le Canal lateral de la Garonne, die fietstechnisch zeer van elkaar verschillen. Eigenlijk heeft elk kanaal zijn eigen fietsdoelgroep: Le Canal du Midi de Mountainbiker en Le Canal lateral de la Garonne de bepakte fietsreiziger. Dit lichten we toe.
Canal de Garonne
Belangrijkste is dat het Canal de Garonne tegenwoordig volledig is geasfalteerd en daarmee uitstekend te fietsen voor alle doelgroepen, dus ook voor fietsers met aanhangertjes en gezinnen met jonge kinderen.
Canal du Midi
Het Canal du Midi is eigenlijk volledig onverhard, maar de afgelopen decennia goed te fietsen. Nu echter is door de enorme kaalslag onder de platanen tengevolge van een dodelijke schimmelinfectie het pad ongeschikt voor de bepakte fietser, fietsende families met kinderen en fietsers met wagentjes.
Die kaalslag heeft namelijk ook grote invloed op de omgeving van het jaagpad. Dat krijgt nu opeens de volle zon, wat tot stoffige door onkruid en struiken als bramen overwoekerde paden leidt, die teruggebracht zijn tot een spoor van soms maar tien centimeter en bij enige neerslag tot glibberige modderigheid. En vaak zijn ook nog niet altijd de wortels van de gerooide bomen verwijderd uit het pad.
Voorwaar geen optimale voorwaarden voor de bepakte fietsreizigers, die onderweg meer en meer afhaakten en noodgedwongen kozen voor de rustige lokale wegen om de route langs het kanaal te vervolgen. Uiteindelijk ook wij.
Het oorspronkelijke pad werd nauwelijks bereden, behalve door de enkele mountainbiker die hierin juist zijn uitdaging vond.